1. Rivieren in de zee
Twee erg verschillende stromen
Stromen lijken soms op reusachtige rivieren van warm of koud water die door de zee stromen, behalve dat de grenzen ervan minder duidelijk uitgesproken zijn dan die van rivieren op het land.
De Golfstroom een rivier noemen is niet zo maar beeldspraak. Typische stromingssnelheden in de Golfstroom zijn 2-3 knopen (1-1,5 m s-1) maar kunnen oplopen tot 5 knopen (2,5 m s-1). Dit kan een groot verschil uitmaken voor schepen die de stroom volgen (of er tegen in varen).
Olietankers, met brandstofbesparende kruissnelheden van 14-15 knopen, vermijden de Golfstroom wanneer ze naar het zuiden varen. Dit bespaart tijd en brandstof - en geld.
Waar de stroom Amerika verlaat, is de scheiding tussen warm en koud water zo scherp dat je kunt zeggen of je in de stroom zit door gewoon een emmer in het water te dompelen en de temperatuur te meten. Hier is de Golfstroom letterlijk een warme rivier die over een bedding van koud water met koudwateroevers stroomt.
De Canarische Stroom aan de overkant van de Atlantische Oceaan is helemaal anders. Deze is traag en breed; de grenzen ervan zijn minder scherp. Desondanks kun je deze nog steeds onderscheiden als een tong koel water die zich zuidwaarts naar de tropen uitstrekt.
De snelheid van de Canarische Stroom is typisch 10-20 cm s-1 - slechts een fractie van de snelheden die de krachtige Golfstroom bereikt.
1 Sv = 106 m3 s-1).
Bron: P. Cipollini, NOC.
Transport door oceaanstromen
Bovenstaande figuur toont het transport door de grootste stroomsystemen in de oceaan vergeleken met de totale lozing van rivieren en de maximale stroming van gekozen rivieren. Minimum en maximum stroming staan vermeld in Sverdrups - één Sverdrup is één miljoen kubieke meter per seconde.
De stroming van de grootste oceaanstroom, de Antarctische Circumpolaire stroom is meer dan honderd maal groter dan de gecombineerde stroming van alle rivieren van de wereld. Dit is de reden waarom de inzet die de rivierstroming toont een andere schaal moet gebruiken.
Het is duidelijk dat deze watervolumes een enorm verschil kunnen uitmaken. De Golfstroom en de voortzetting ervan in de Noord-Atlantische stroom transporteert een grote hoeveelheid warmte naar West-Europa - gelijk aan een miljoen kerncentrales.
