3. Schadelijke algenbloei
Op welke manier kunnen algen schadelijk zijn?
De impact van schadelijke algenbloei (SAB) hangt in grote mate af van de algensoorten die deze veroorzaken. Sommige algen produceren toxines die ziekte of dood veroorzaken bij mensen en andere organismen. Blootstelling aan van algen afkomstige toxines kan plaatsvinden via verontreinigd voedsel en water en door inademing.
Andere algenbloei is niet rechtstreeks schadelijk voor mens en dier, maar tast ecosystemen aan door zulke grote algenbloei te vormen dat het de kwaliteit van habitats voor zeeflora en -fauna verandert. Overmatige groei van algen veroorzaakt schaduw en vermindert de in het water opgeloste zuurstof (hypoxie), en heeft zo een negatieve werking op koralen, zeegrassen en bodemorganismen.
Bron: NASA
Impact op de gezondheid van de mens
Vooral in de tropen worden de mensen vaak geplaagd door ziekten en syndromen door de consumptie van zeevoedsel dat door algentoxines verontreinigd is. Sommige van deze ziekten kunnen fataal zijn. Er is momenteel echter geen internationale registratie van het aantal incidenten van menselijke intoxicatie veroorzaakt door verontreinigd zeevoedsel.
Van vijf menselijke syndromen wordt tegenwoordig erkend dat ze veroorzaakt zijn door de consumptie van verontreinigd zeevoedsel:
Hoewel de chemische aard van de toxines zeer verschillend is, is er over het algemeen geen aanzienlijke wijziging of afname in hoeveelheid bij het koken; ook beïnvloeden ze over het algemeen de smaak van het vlees niet. Jammer genoeg is het opsporen van verontreinigd zeevoedsel niet vanzelfsprekend en kunnen gewoonlijk vissers noch consumenten bepalen of zeevoedselproducten voor consumptie veilig zijn.
Om het risico op ernstige zeevoedselvergiftiging te verminderen is intensief monitoren van de soortensamenstelling van de fytoplankton in de oogstgebieden nodig, in combinatie met biotesten en/of chemische analyses van de zeevoedselproducten..
(Intergouvernementele Oceanografische Commissie van de UNESCO)
Gevolgen voor het ecosysteem
Sommige microalgen vormen niet alleen ernstige gezondheidsrisico's voor consumenten van zeevoedsel, maar kunnen daarnaast ook een verwoestende uitwerking hebben op vissen en ander zeeleven, zowel in het wild als in aquacultuur. Verscheidene soorten microalgen kunnen toxines produceren die viskieuwen beschadigen. Dit heeft geleid tot massale vissterfte met grote economische verliezen.
Algenbloei produceert vaak een hoge biomassa die op zijn beurt hypoxie of anoxie (weinig of geen opgeloste zuurstof) kan veroorzaken, en zo de kwaliteit van de habitat voor vissen en op de bodem levende organismen doet afnemen. Doordat invallend zonlicht geblokkeerd wordt, kan de groei van nuttige vegetatie ook rechtstreeks worden onderdrukt.
Economische gevolgen
Incidenten met schadelijke algenbloei kunnen een impact hebben op allerlei economische sectoren. Negatieve effecten voor lokale economieën kunnen nogal behoorlijk zwaar zijn.
In de openbare gezondheidssector kunnen vergiftigingen van mensen door SAB leiden tot verloren lonen en werkdagen evenals medische kosten. De commerciële visserij kan getroffen worden door productverlies (bv. door vissterfte of einde van de oogst), hogere verwerkingskosten en verminderde consumentenvraag. Vaak krijgt de sector te kampen met publiekswantrouwen van zeevruchten, hetgeen soms te wijten is aan misverstanden en foutieve informatie over incidenten met schadelijke algen. Voor gemeentes kunnen hoge onkosten in verband gebracht worden met het monitoren en het management, en met de waardevermindering van vastgoed, en in de toeristische sector kunnen SAB-incidenten tot inkomensverlies leiden.
Sociale en culturele gevolgen
Sociale en culturele (vaak "sociaal-culturele" genoemd) gevolgen zijn veranderingen in de manieren waarop mensen leven, werken, spelen, met elkaar omgaan, zich organiseren om aan hun behoeften te voldoen en over het algemeen hun mannetje staan als leden van een samenleving. De volksgezondheid, het ecosysteem, en de economische gevolgen, zoals hiervoor besproken, kunnen allemaal sociaal-culturele gevolgen hebben.
Voorbeelden hiervan zijn een stijgende afhankelijkheid van sociale voorzieningen, het verlies aan recreatiegelegenheden en verschuivingen in bestaansmiddelen.
(zie ook Lopez et al. 2008)
Foto: Xuanzheng YUAN, Qianguo XING / GKSS
