1. Degradatie van de bodem
Wat is bodem?
De bodem is de bovenste laag van het aardoppervlak. Hij bestaat uit kleine deeltjes die op de rotslaag onder de bodem rust. Afhankelijk van de hoeveelheid luchtruimten tussen de deeltjes, kan de bodem zanderiger zijn (wanneer er grote en veel tussenruimten zijn) of meer kleiachtig (met weinig en kleine tussenruimten). Kleigrond houdt meer water vast dan zandgrond, aangezien er niet zoveel ruimte voor het water is om tussen de deeltjes te stromen. Bovendien is het oppervlak van de kleigronddeeltjes beter in staat om voedingsstoffen vast te houden die essentieel zijn voor de groei van vegetatie.
Bodemkwaliteit
Bodemkwaliteit kan omschreven worden als "de capaciteit om te functioneren", een definitie die de levende en dynamische aard van de bodem weergeeft (Karlet et. al., 1997). Deze neemt drie factoren in aanmerking, namelijk duurzame biologische productiviteit, milieukwaliteit en planten- en dierengezondheid. Wanneer het aankomt op het groeien van om het even welk type vegetatie, veronderstelt een goede bodemkwaliteit dat de bodem in staat is voldoende water en voedingsstoffen vast te houden om de planten te laten groeien. Kleigronden hebben een hoger retentievermogen voor zowel water als voedingsstoffen en worden aanzien als vruchtbaarder dan zandgronden.
Degradatie van de bodem
Degradatie van de bodem kan gedefinieerd worden als het/de proces(sen) waardoor de grond bepaalde kenmerken verliest en in kwaliteit achteruitgaat en minder geschikt wordt voor specifieke doeleinden, zoals het telen van gewassen. Degradatie van de bodem kan zich voordoen door een aantal processen. Enkele van de voornaamste zijn: bodemerosie, woestijnvorming, verzilting, verzuring, uitputting van organisch materiaal en voedingsstoffen en verdichting. Deze processen zijn tot op zekere hoogte met elkaar verbonden en veroorzaken gezamenlijk de degradatie van de bodem en de grond.
GLASOD-programma
Het GLASOD-programma (Global Assessment of Human-Induced Soil Degradation) (Globale beoordeling van door de mens veroorzaakte bodemdegradatie) begon in de jaren '80 de wereldwijde bodemdegradatie in kaart te brengen. Het verzamelde informatie van deskundigen over de hele wereld over de bodemdegradatie in de landen of regio's waar ze vertrouwd mee waren. De resultaten toonden aan dat erosie door water verreweg het meest opmerkelijke kenmerk van degradatie was wereldwijd, gevolgd door fysische en chemische achteruitgang, evenals de daling van bodemvruchtbaarheid en bodemvervuiling. Via de "National Soil Degradation Maps" (Nationale Bodemdegradatiekaarten) heeft de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO/AGL) een interactieve versie gecreëerd van de vaststellingen van GLASOD, die online beschikbaar is.
Bron: United Nations Environmental Programme - GRID)
Alhoewel GLASOD de eerste mondiale studie was over dit probleem, had dit twee grote zwakke punten. Het ging uit van subjectieve meningen en was dus niet objectief en het concentreerde zich op spectaculaire bodemproblemen, zoals erosie.
In 1992 werd de VN-Conventie ter Bestrijding van woestijnvorming, ondersteund door de vaststellingen van GLASOD en vooral geconcentreerd op woestijnvorming, ondertekend op de VN-Conferentie over de Milieu- en Ontwikkeling. Terwijl gronddegradatie niet beperkt is tot woestijnvorming zette deze conventie processen van gronddegradatie stevig op de mondiale agenda voor het aanpakken van negatieve milieutendensen. Schattingen van degradatiesnelheden van landgebruik zijn zelfs onzekerder dan schattingen van de omvang van degradatie, die varieert van 5 tot 10 miljoen hectare per jaar (Scherr en Yadav 1996).
