2. De "Roaring Forties" en de Antarctische Circumpolaire Stroom
Is er een "juiste" manier om rond de wereld te varen?
Als je naar zeilers luistert, is er zeker en vast een verkeerde manier: van oost naar west, tegen de wind en stromen in.
In de tijden van windkracht, vóór het Panamakanaal, moesten schepen rond Kaap Hoorn aan de zuidelijke punt van het Amerikaanse continent varen, om mensen van de Atlantische zijde van Amerika naar de westkust aan de Stille Oceaan te brengen. Kaap Hoorn was berucht voor haar gevaren: sterke winden, hoge golven en ijsbergen die van Antarctica kwamen drijven. Al wie rond de Kaap westwaarts gevaren had, behoorde tot een superieure klasse: ze mochten in hun linkeroor een oorring dragen en tegen de wind in urineren.
Tegenwoordig is het net zo. Rond de wereld zeilen betekent de Zuidelijke Oceaan, de koude, stormachtige, de met ijsbergen bezaaide zeeën rond Antarctica trotseren. In de verkeerde richting varen, westwaarts tegen de winden, maakt de uitdaging nog groter.
De "Roaring Forties"
Kaap Hoorn in westelijke richting ronden betekent zeilen tegen de "Roaring Forties" in de heersende westenwinden die rond de wereld waaien tussen 40° en 60° zuiderbreedte. Er is geen land om de wind te breken. Dus de "Roaring Forties" zijn sterker en hardnekkiger dan de overeenkomstige westenwinden op het noordelijk halfrond. De gemiddelde windsnelheid tussen 40° en 60° ZB is 15-24 knopen (8-12 m s-1) met de sterkste winden doorgaans tussen 45° en 55° ZB.
De Antarctische Circumpolaire Stroom
De "Roaring Forties" brengen de Antarctische Circumpolaire Stroom (ACC) op gang. Dit is de grootste stroom ter wereld met een debiet gelijk aan meer dan honderd maal die van alle rivieren van de wereld samen. Toch is over het grootste gedeelte van haar traject de stroomsnelheid slechts ongeveer 20 cm s-1 of minder.
De enorme watervolumes die door de ACC getransporteerd worden zijn niet te wijten aan de snelheid maar aan de breedte en de diepte ervan. In tegenstelling tot andere windgedreven stromen, die over het algemeen niet dieper gaan dan 800-1.000m, reikt de ACC van de zeespiegel tot dieptes van 2.000-4.000 m en kan tot wel 2.000 km breed zijn.
Meer over wind, golven en stromen in de zuidelijke oceaan (in het Engels).
Surface currents: summary
- The surface currents are driven by the prevailing winds and form giant gyres in all the main oceans.
- There are 5 subtropical gyres, driven by the easterly tradewinds in the subtropics, and the mid-latitude westerlies.
- In the southern hemisphere the westerly winds at 40-50°S also drive the Anarctic Circumpolar Current, which circles the continent of Antarctica.
- In the northern hemisphere the continents diver the currents, so they form sub-polar gyres in the Atlantic and Pacific, both driven by the mid-latitude westerlies.
