3. Eutrofiëring & Gezondheid   (1/5)

Eutrofiëring

In de natuur is eutrofiëring een bekend verschijnsel in zoetwater ecosystemen en de estuaria (brak- tot zout water) en onderdeel van de levensloop van meren en poelen. Elk meer of estuarium dat wordt gevoed door een rijk aanbod van nutriënten, afkomstig van een rivier of andere natuurlijke bron, worden omschreven als eutroof; dit betekent rijk aan nutriënten en daarom rijk aan planten en dieren. Eutrofiëring is niet noodzakelijk schadelijk of slecht, het woord is afkomstig uit het Grieks en wordt vaak vertaald met goed gevoed of goed voedsel. Maar eutrofiëring kan kunstmatig worden verhoogd en dan zal het meer of de kustzone met al de fauna en flora te lijden hebben omdat de aanvoer van nutriënten veel groter is dan deze wateren kunnen verwerken.

Nutriënt rijk water kan een grote hoeveelheid aan planten en dieren bevatten.
Bron: Friends Revolution

De rol van de mens bij eutrofiëring

Menselijke activiteiten zijn in de afgelopen decennia (ongeveer vanaf het midden van de 20^e eeuw) de oorzaak geweest van een dramatische toename van stikstof (N) en fosfaat (P) in veel watersystemen.

Antropogene Bronnen van N en P

• Mest gebruik in de landbouw, in tuinen en bijvoorbeeld golfbanen
• De stikstof uitstoot bij gebruik van fossiele brandstof
• Uitspoeling en erosie
• Lozingen van rioolwaterzuivering

Dit diagram geeft een indruk van de effecten van verschillende antropogene bronnen van eutrofiëring in de kustzone.
Bron: Univ. North Carolina

Gevolgen voor het kust ecosysteem

Hoewel planten voedingstoffen nodig hebben om te leven, geeft een overvloed aan nutriënten in het water aanleiding tot verschillende problemen. Een gevolg is dat er een ingewikkelde reeks van chemische en biologische reacties optreden die een bedreiging vormen voor waterkwaliteit en de biodiversiteit. Zelfs problemen met onze gezondheid kunnen het gevolg zijn. Al de verschillende processen en effecten van eutrofiëring zijn nu goed in kaart gebracht en het wordt beschouwd als een van de grootste bedreigingen van de gezondheid van ecosystemen in kustwateren. De primaire productie wordt normaal beperkt door beperkte beschikbaarheid aan licht en nutriënten. Een overvloed aan voedingstoffen zal leiden tot een toename in de primaire productie van het fytoplankton en dat zal leiden tot een hoge biomassa. Het gevolg kan zijn dat er een algenbloei ontstaat die zo zwaar is dat er zelfs minder licht in het water doordringt.

De groene kleur van het water wordt veroorzaakt door een algenbloei ten gevolge van de uitspoeling van nutriënten die bij bemesting op de boerderijen zijn gebruikt.
Bron: ANRA

Effecten van eutrofiëring

De belangrijkste effecten van eutrofiëring zijn veranderingen in de structuur en functioneren en verminderde stabiliteit van gehele marien ecosysteem. Een verhoogde toevoer van nutriënten zal leiden tot de volgende chemische veranderingen:

• Een toename van de concentratie van N- en P- houdende stoffen in de hele water kolom
• Een verandering in de verhouding van opgelost anorganisch stikstof (DIN) en opgelost anorganisch fosfor (DIP) in het water:

Wat is de DIN:DIP verhouding?

De reactie van pelagische ecosystemen op verhoogde nutriënt belasting omvat een geleidelijke verandering naar:

• Dominantie van verhoogde fytoplankton primaire productie vergeleken met de toename in benthische primaire productie
• Dominantie van het microbiële voedselweb ten opzichte van de lineaire voedselketen.
• Dominantie van niet-silicaat houdende algen over diatomeeën soorten
• Dominantie in het zooplankton van kwalachtige over schelpdierachtige.

Tenslotte worden de effecten van eutrofiëring vaak onderverdeeld in drie groepen:

1) Factoren die te maken hebben met de oorzaak: bronnen, verhoogde nutriënt concentraties, verandering in Redfield verhouding.

2) Directe effecten op primaire productie, namelijk effecten op fytoplankton and waterplanten

3) Indirecte effecten (tweede orde effecten) op zooplankton, vis en al het dierlijke leven op de zeeboden.

Je kunt veel meer leren over eutrofiering in de module over Zeevervuiling

Je kunt veel meer leren over schadelijke algen in de module Zeevervuiling