Supplement 3.5: Schadelijke algen

Er zijn vier belangrijke groepen algen die schadelijke algenbloei (SAB) veroorzaken:

Flagellaten (waaronder dinoflagellaten), diatomeeën, blauwgroene algen en coccolithoforen. De concentraties ervan kunnen behoorlijk variëren: en algenbloei kan bestaan uit 200 of 2 miljoen algencellen per liter zeewater. Het zou zelfs kunnen gaan om een toegenomen concentratie algencellen kunnen zijn die aan het substraat vastzitten, zoals een blad zeegras of een stuk zeewier.

1. Flagellaten / dinoflagellaten

Flagellaten zijn eencellige organismen die gewoonlijk organische wanden hebben. Ze verplaatsen zich met zweepvormige aanhangsels en kunnen op en neer bewegen in de waterkolom en daarbij 15-20 meter per dag afleggen.

Dinoflagellaten maken ongeveer 70% van alle SAB-soorten uit. Ze kunnen bloeien in concentraties van meer dan een miljoen cellen per milliliter. Veel van deze organismen bevatten gekleurde pigmenten die maken dat het water gekleurd lijkt wanneer deze organismen bloeien, wat bijvoorbeeld resulteert in de termen "rode vloed" of "bruine vloed". Er zijn echter bepaalde dinoflagellaatsoorten die kleurloos zijn.

Rode vloed veroorzaakt door dinoflagellaten ter hoogte van het Scripps Instituut voor Oceanografie Pier, La Jolla, Californië.
Foto: Alejandro Díaz / Wikimedia Commons

2. Diatomeeën

Diatomeeën zijn eencellige algen, maar ze komen ook aaneengeschakeld tot ketens voor. Hun celwanden bestaan uit silicium, een glasachtig materiaal dat bestaat uit een schelpachtige structuur. Diatomeeën kunnen op het wateroppervlak drijven of naar de diepten van de oceaan zinken.

De diatomee Chaetoceros dichaeta. Een dominante soort tijdens een algenbloei die kunstmatig veroorzaakt werd door de ijzerconcentraties te verhogen (EIFEX).
Foto: Alfred-Wegener-Institut

3. Blauwgroene algen

Blauwgroene algen (ook Cyanobacteriën genoemd) zijn een van de oudste op de aarde gevonden types bacteriën en men gaat ervan uit dat ze een belangrijke rol gespeeld hebben in de toevoeging van zuurstof aan de vroege atmosfeer van de aarde. Tot op heden zijn ze een belangrijke component van de stikstofcyclus van de zee.

Cyanobacteriën hebben nog steeds plantenpigmenten zoals andere algen maar hebben niet de inwendige microstructuur zoals die van de diatomeeën en flagellaten. Individuele cellen, filamenten of kolonies drijven vaak aan het zeeoppervlak en zien er over het algemeen blauwgroen uit.

Zomerbloei in de Baltische Zee.
Bron: NASA

Meer informatie over deze opname ↓↑

De Baltische Zee bloeit tweemaal per jaar op met leven, eenmaal in de lente en eenmaal in de late zomer. Deze op een foto lijkende opname van de Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) laat de donkergroene slingers zien van de zomerbloei rondom het Zweedse eiland Gotland.
De zomerbloei wordt gewoonlijk veroorzaakt door blauwgroene algen die op het oppervlak van het water groeien. De algen tieren welig wanneer de oceaanwateren warm en de winden kalm zijn. Sterke winden zouden de oceaan omwoelen en daarbij de planten in de diepe wateren omlaag roeren. Verschillende types blauwgroene algen groeien in deze wateren, waarvan minstens één toxisch is, maar het is onmogelijk om te zeggen welke soort algen de zee bedekt enkel aan de hand van deze opname. Het is heel goed mogelijk dat deze algenbloei is samengesteld uit verschillende soorten algen. Felle zomeralgenbloei kan toxische algen bevatten die voor de mens en andere dieren gevaarlijk zijn.
MODIS aan boord van de Aqua-satelliet van NASA maakte deze opname op 5 juli 2005.

4. Coccolithoforen

Coccolithoforen zijn eencellige algen die bedekt zijn met platen van calciumcarbonaat, genaamd coccolieten. De coccolieten geven de oceaan een melkwit of turkoois uiterlijk tijdens intense algenbloei. De langetermijnflux van coccolieten naar de bodem van de oceaan is het hoofdproces dat verantwoordelijk is voor de vorming van kalk en kalksteen.

Opname met verminderde resolutie van MERIS van Envisat van 3 mei 2007 die een fytoplanktonbloei laat zien (hoofdzakelijk coccolithoforen) langs de rand van het continentaal plat ten zuidwesten van Ierland en ten westen van het Kanaal en sedimenten in suspensie in de Ierse Zee, het Kanaal van Bristol en het Kanaal.
Bron: ESA