Επιπτώσεις του πετρελαίου στην Θαλάσσια Χλωρίδα και Πανίδα (1/3)

Εκτός από την καθαρά φυσική επίδραση της λάδωσης, η χλωρίδα και πανίδα μπορεί να υποφέρουν από την επαφή με το πετρέλαιο μέσω των οικοτοξικολογικών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, γονιδιοτοξικών φαινομένων.

Άμεσες επιπτώσεις

Οι άμεσες επιπτώσεις που προκαλούνται από το πετρέλαιο διαφέρουν από την μια ταξινομική ομάδα στην άλλη και εντός της ίδιας ταξινομικής ομάδας, από το ένα είδος στο άλλο. Επιπλέον, οι οργανισμοί στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους μπορεί να πάθουν πιο σοβαρές βλάβες από τους ενήλικους. Εντός του ίδιου είδους, τα αυγά, οι προνύμφες και τα μικρά είναι γενικά πιο ευαίσθητα από τα ενήλικα. Ωστόσο, αυτή η τάση, η οποία μπορεί να φαίνεται απόλυτα φυσιολογική για μας, γιατί συχνά μπαίνουμε στον πειρασμό να βλέπουμε τα νεαρά ως πιο ευάλωτα από ό, τι τα ενήλικα, δεν είναι αυστηρός και απαράβατος κανόνας. Οι προνύμφες ορισμένων κατακερματισμένων σκουληκιών είναι πιο ανθεκτικες στους υδρογονάνθρακες από ό, τι τα ενήλικα.

Zoom Sign
λαδωμένο πτηνό
Μια καταιγίδα ναυάγησε πολλά πλοία, συμπεριλαμβανομένων πετρελαιοφόρο που εξάπλωσε το δηλητηριώδεις φορτίο του σε όλη τη περιοχή του Στενολυ του Kerch μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής Θάλασσας στις 11.11.2007. Πάνω από δυόμισι εκατομμύρια γαλόνια καυσίμων έχουν ήδη θανατώσει χιλιάδες πτηνά και αμέτρητα άλλα θαλάσσια ψάρια και άγρια ζώα. Επιπλέον, χιλιάδες τόνοι θείου χύθηκαν στη θάλασσα από τουλάχιστον δύο άλλα φορτηγά πλοία που επίσης βυθίστηκαν.
Φωτογραφία: Russian Doors / Marine Photobank

Εκτός από τους θανάτους που προκαλούνται από την επίδραση της λάδωσης, ορισμένα συστατικά του πετρελαίου έχουν ενσωματωθεί στην στήλη του νερού, που ελήφθησαν από τους ζώντες οργανισμούς, και μπορεί να είναι τοξικά για τα θαλάσσια φυτά και ζώα. Αυτή η τοξικότητα μπορεί να είναι οξεία, με αποτέλεσμα τον ραγδαίο θάνατο των οργανισμών που εκτίθονται στο πετρέλαιο από την επαφή ή την κατάποση, ή την πρόκληση σοβαρών διαταραχών των βασικών λειτουργιών τους.

Η καθυστερημένη τοξικότητα εμφανίζεται όταν η ικανότητα επιβίωσης ενός οργανισμού μειώνεται, δηλαδή όταν υπάρχει μια μείωση του ρυθμού της αύξησής του, του ρυθμού αναπαραγωγής, της αντοχής στις πιέσεις ή τις βιολογικές επιθέσεις (ασθένεια, τα παράσιτα, αρπακτικά).

Η οξεία τοξικότητα μετράται από τη Θανατηφόρα Δόση 50 (LD50), η δόση που μπορεί να σκοτώσει το 50% των οργανισμών στους οποίους χορηγείται σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. Αυτή η έκφραση τοξικότητας μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι όλα τα μέλη ενός πληθυσμού δεν έχουν ακριβώς την ίδια ευαισθησία σε κάθε δεδομένο τοξικό προϊόν. Η LD50 μέτρα την μέσο όρο ευαισθησία ενός δοκιμαστικού πληθυσμο για ένα συγκεκριμένο είδος.

Zoom Sign
καβούρι στο εργαστήριο
Αίμα που έχει αφαιρεθεί από μπλε κάβουρα για ανάλυση παρασίτων.
Φωτογραφία: NOAA

Πολλές εργαστηριακές μελέτες έχουν γίνει για τον προσδιορισμό των πιο τοξικών συστατικών των διαφόρων ελαίων. Πρόκειται κυρίως για αρωματικές ενώσεις (πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες ή PAH), που είναι αρκετά διαλυτές και ως εκ τούτου γρήγορα διαθέσιμες στους θαλάσσιους οργανισμούς. Η ταραχή στο γύρω περιβάλλον αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την δημιουργία των συγκεντρώσεων των αρωματικών ενώσεων. Σε συνθήκες ήπιας αναταραχής, μόνο οι πιο διαλυτές αρωματικές ενώσεις εισέρχονται στη μάζα του νερού. Οι άλλες στεγνώνουν γρήγορα προτού να έχει την ευκαιρία να διαλυθούν στο νερό. Σε έντονη αναταραχή, οι λιγότερο διαλυτές πτητικές ενώσεις εισέρχονται επίσης από τη στήλη του νερού.

Σχεδόν θανατηφόρες επιπτώσεις

Οι σχεδόν θανατηφόρες επιπτώσεις είναι οι επιπτώσεις που μειώνουν την ικανότητα του πληθυσμού να διατηρήσει μια εσωτερική ισορροπία στο πλαίσιο της κοινότητάς του.

Αυτή η απώλεια της ισορροπίας μπορεί να λάβει τις παρακάτω μορφές

  • Μειωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης και γονιμότητας (αλλοίωση των γαμέτων),
  • Αυξημένη θνησιμότητα σε προνύμφες και στα νεανική στάδια,
  • Διαταραμένη επικοινωνία μεταξύ ατόμων ή μεταξύ αυτών και του περιβάλλοντος, προκαλώντας, για παράδειγμα, μεταβολή στην μεταναστευτική συμπεριφορά τους,
  • Καχεκτική ανάπτυξη, είτε μέσα από μια απώλεια όρεξης ή τη μείωση της ικανότητάς τους να μετατρέψουν την τροφή σε ενέργεια,
  • Διάφορες φυσιολογικές ή συμπεριφορικές αλλαγές (οι αλλαγές αυτές μπορεί να δημιουργήσουν μείωση της αντοχής στις πιέσεις και την ικανότητα να βρουν ή να καταναλώνουν τρόφιμα), και
  • Αργή ωοτοκία και brooding.

Σε μία βοτανική ή ζωολογική ομάδα, οι σχεδόν θανατηφόρες επιπτώσεις των πετρελαιοκηλίδων διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ταξινομικών ομάδων και από το ένα είδος στο άλλο, σε σχέση με τη φυσιολογία και τη συμπεριφορά των οργανισμών.

Για παράδειγμα, στα πτηνά, διαχωρισμός μπορεί να γίνει μεταξύ

α. τα είδη που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις πετρελαιοκηλίδες, που εξαρτούνταιο εξ'ολοκλήρως στο θαλάσσιο περιβάλλον (πχ. puffins, κοινά guillemots, κορμοράνοι), και

β. τα είδη που διαθέτουν υψηλό δυναμικό προσαρμογής, τα οποία είναι συνεπώς ελαφρώς ευάλωτ (π.χ. γλάρους, γλαρόνια, άλμπατρος).

Κείμενο: Cedre 2007